Kobiety bez mężczyzn - recenzja książki

„Kobiety bez mężczyzn” to magiczna opowieść o pięciu Irankach: Mahdocht, Faezeh, Munes, Farrochlagha i Zarrinkolah. Kobiety pochodzą z różnych środowisk, są bogate w odmienne doświadczenia.  Wszystkie wiodą życie zdeterminowane przez płeć i oczekiwania społeczne. To właśnie płeć czyni je zakładniczkami godności. Kobiety za wszelką cenę bronią cnoty, która staje się zarówno symbolem ich opresji, jak i metaforą autodestrukcji. Shahrnush Parsipur tworzy opowieść o roli kobiety w społeczeństwie irańskim. Opowieść o woli przetrwania dramatycznych zdarzeń, przez które bohaterki żyją w nieustannym lęku.

Książka Parsipur porusza zatem tematy, o których w porewolucyjnym Iranie nie dyskutowało się publicznie. Kontrowersyjna treść utworu sprawiła, że wydawca - Mohammad Reza Aslani - został aresztowany, wydawnictwo upadło, a powieść została zakazana. Shahrnush Parsipur oskarżono o propagowanie treści antymuzułmańskich. Mimo że „Kobiety bez mężczyzn” zostały wydane w 1989 roku, ich uniwersalność sprawia, iż nadal uznawane są za jedną z najbardziej wstrząsających książek literatury irańskiej.

Jednak nie tylko treść powieści czyni „Kobiety bez mężczyzn” utworem wyjątkowym. Uwagę czytelnika przykuwa niewątpliwie wyjątkowy styl Parsipur. Autorka bawi się konwencją i symbolami, jej narracja bywa niezwykle poetycka. Granice między fantazją a rzeczywistością zacierają się, panująca atmosfera magii sprawia, że szybko dajemy się pochłonąć światu irańskich kobiet. Język Parsipur jest chwilami zaskakujący, bezpośredni i pełen kolokwializmów. Dzięki temu czytelnik może zagłębić się w psychikę bohaterek, zrozumieć ich problemy i tęsknoty.

Historie kobiet krzyżują się, by na krótką chwilę połączyć się w ogrodzie w ogrodzie na przedmieściach Teheranu. Nie bez powodu autorka umieszcza je w takim właśnie miejscu. Karadż staje się przestrzenią wolną od zmartwień, utopią, w której bohaterki mogą poczuć się niezależne. Ich szczęście nie trwa jednak długo. Kobiety zdają sobie sprawę, że to, co je połączyło, nie jest wystarczające, by wykreowana rzeczywistość przetrwała. Na ich drodze staje zbyt wiele uprzedzeń, stereotypów i własnych granic, których nie potrafią przekroczyć. Każda musi znaleźć własną drogę i swoje miejsce w świecie.

Tytuł powieści nawiązuje do zbioru opowiadań Ernesta Hemingwaya Men without Women. Parsipur podkreśla, że jest to zabieg celowy, dzięki któremu chciała ukazać, jak bardzo życie kobiet jest uzależnione od mężczyzn. Autorka nie tworzy jednak świata, w którym brak miejsca dla mężczyzn – uważa, że ich obecność jest konieczna, a kobiety powinny jedynie zakwestionować narzucone na nie ograniczenia.

„Kobiety bez mężczyzn” to książka wyjątkowa z wielu względów. Powieść podejmuje uniwersalne tematy, które są aktualne po dzień dzisiejszy. Jest to historia o poszukiwaniu samego siebie, przejmująca opowieść o sile człowieczeństwa i chęci przetrwania w rzeczywistości, w której „dom jest dla kobiet, świat zewnętrzny należy do mężczyzn”.