Bursztyn – skarb Bałtyku. Gdzie i kiedy szukać go na polskich plażach?

Szukanie bursztynu wymaga cierpliwości i budzi emocje porównywalne do gorączki złota. Latem plaże przeczesują urlopowicze, po sztormach (zwłaszcza tych wiosennych i jesiennych), w zimnych falach i wśród plątaniny wodorostów brodzą prawdziwi poszukiwacze bursztynu. Gra jest warta świeczki, kilogram skamieniałej żywicy wyceniany jest na ponad 300 zł! Następnie bursztyn trafia do pracowni bursztynniczych i na stoiska z popularną pamiątkową biżuterią bądź do profesjonalnych manufaktur i galerii, które co roku swoje dzieła prezentują na Międzynarodowych Targach Bursztynu, Biżuterii i Kamieni Jubilerskich Amber. Tak w skrócie wygląda droga, jaką przechodzi bursztyn bałtycki po wyłowieniu z morza.

Skąd w Polsce wziął się Bursztyn?

Historia bursztynu sięga ponad 50 mln lat wstecz! Skąd więc bursztyn w Bałtyku? Nasze młode morze, wieki temu porośnięte było lasami, które z niewiadomych dotąd przyczyn zaczęły ronić duże ilości żywicy. Ta, często po drodze porywając małe owady, skamieniała i w bryłkach przetrwała do dziś.

Bursztyn. 40 milionów lat historii

Składające jaja muchówki, skradające się pająki, nieświadome nadchodzącej zguby wije, motyle i dziesiątki innych stawonogów, a nawet małe jaszczurki. 40 milionów lat temu przez chwilę nieuwagi wiele z nich na zawsze zostało uwięzionych w gęstej żywicy spływającej z iglastych drzew. Dla jednych ciekawostka, dla naukowców to skarb umożliwiający porównanie ich z obecnie żyjącymi gatunkami owadów. Wiele tych bursztynowych inkluzji przetrwało bowiem do dziś i znajduje się w zbiorach m.in. w warszawskim Muzeum Ziemi PAN (wstęp 8 zł, w niedzielę – wolny) i w gdańskim Muzeum Inkluzji w Bursztynie (wstęp wolny). W pierwszym, poza zaklętymi w bursztynie owadami, można podziwiać bryły bursztynu ważące do 2 kg, a w gdańskim kolekcję aż 14 tys. inkluzji.

Gdzie szukać bursztynów? Gdańsk - bursztynowe imperium

Polską stolicą bursztynu jest Gdańsk, ale bynajmniej nie z powodu licznych stoisk ze sznurami bursztynowych wisiorów. Ogrom możliwości, jaki stwarza sztuka bursztynnicza, oddaje Bursztynowy Ołtarz w Bazylice św. Brygidy. Z dziejami i urokami bursztynu warto zapoznać się w Muzeum Bursztynu, które posiada m.in. wyjątkową inkluzję Jaszczurki Gierłowskiej, oraz w jednej z wielu galerii i warsztatów przy ulicy Mariackiej i Długim Pobrzeżu. W najstarszej, działającej od 1893 manufakturze bursztynu „Amber Manufacture Michel” w Gdańsku każdy może sprawdzić się w roli bursztynnika. Turyści w małych grupach oprowadzani są po pracowni, poznają metody obróbki bursztynu i sami mierzą się ze sztuką szlifowania.

Gdzie szukać bursztynów? Nie tylko nad morzem

Złoża bursztynu znajdują się również na Kurpiach! Przy Muzeum Kurpiowskim w Wachu można wziąć udział w kopaniu i poławianiu bursztynu, a następnie oszlifować go tradycyjnymi metodami w ramach warsztatów „Obróbka kurpiowska bursztynu”.

Kiedy i gdzie szukać bursztynów?

Bursztynu najlepiej szukać tuż po sztormie; często małe bryłki zaplątują się w wyrzucone przez morze wodorosty. Ale żeby nie było tak łatwo – bursztynu nie znajdziemy na każdej plaży. Najczęściej na brzeg przynoszą go fale na Wyspie Sobieszewskiej, w Mikoszewie, Ustce, Stegnie (gdzie znajduje się też Muzeum Bursztynu) i w Jantarze. W tej ostatniej miejscowości w lipcu lub w sierpniu, po eliminacjach w Sztutowie, Krynicy, Gdyni i na Helu, odbywają się finały Mistrzostw Świata w Poławianiu Bursztynów. W poszukiwaniu bursztynu kluczową rolę odgrywa pora roku. Najlepiej szukać go wiosną i jesienią -  wtedy na morzu występuje najwięcej sztormów. Wtedy morze wyrzuca jantar na brzeg. Bursztyn leży między porostami i gałęziami, które sztormowe fale naniosły na piasek.

Bursztyn na zdrowie

Wiara w wyjątkową moc bursztynu sięga czasów starożytnych. Z leczniczych właściwości bryłek żywicy chętnie korzystały Rzymianki; uważano, że kamień zdrowia – bo takim mianem był określany – ma dobroczynny wpływ na cerę i gardło. Ale i według miłośników współczesnej medycyny naturalnej bursztyn to remedium na wiele dolegliwości. Najlepsze efekty daje ponoć noszony jako amulet na sercu oraz spożywany pod postacią nalewki bursztynowej. Zalane spirytusem i zostawione na 10 dni kawałki bursztynu mają zbawienne działanie na ból gardła, głowy, problemy z tarczycą i reumatyzmem. Dla wzmocnienia efektu można wybrać się też na gwarantujący odprężenie i poprawę samopoczucia masaż bursztynami (ok. 150 zł za 45 min).