5 szlaków, które powinien znać każdy miłośnik zamków i warowni

1. Dolina Pałaców i Ogrodów (Dolny Śląsk)

W zwanej polską Doliną Loary zamkowej krainie u podnóża Śnieżki na niewielkiej powierzchni leżą najpiękniejsze pałace i zamki w Polsce. Dolina Pałaców i Ogrodów zachwyca różnorodnością stylów architektonicznych i założeń parkowych. Nie tracąc czasu na pokonywanie sporych odległości, zwiedzimy aż 30 zamków, dworów, twierdz i pałaców, od gotyckich przez romańskie po klasycystyczne, z wielkimi ogrodami albo otulone gęstym lasem. A gdy jedno się nam znudzi, wystarczy pojechać kilkanaście kilometrów dalej, by architektoniczny krajobraz doliny zmienił się nie do poznania. Jeleniogórskie zamki, które dzięki wytężonej pracy konserwatorów od kilku lat przeżywają oblężenie turystów, wznieśli najwybitniejsi architekci epok. Podczas renowacji niektórych rezydencji specjaliści odtworzyli oryginalny układ ogrodów, a w olbrzymich parkach wytyczyli alejki spacerowe.

2. Szlak Orlich Gniazd (Jura Krakowsko-Częstochowska)

Wytyczony w latach 50. w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej Szlak Orlich Gniazd łączy częstochowski rynek z Wawelem. Na odcinku o długości ponad 160 km leży około dwudziestu najstarszych zamków w Polsce, zarówno warowni, jak i siedzib królewskich. Niemal wszystkie są dziełem Kazimierza Wielkiego, który dzięki rozbudowie drewniano-ziemnych grodzisk umocnił zachodnią granicę Królestwa Polskiego. Usytuowane w trudno dostępnych miejscach Jury tzw. Orle Gniazda chroniły państwo przed najazdami głównie ze strony czeskiej, choć najwięcej ucierpiały podczas ataków Szwedów w XVII wieku. Przez Szlak Orlich Gniazd przebiega malownicza jurajska trasa rowerowa o długości 190 km. U podnóża zamków rozchodzą się też szlaki piesze.

3. Szlak Zamków Gotyckich (Warmia i Mazury)

Samochodowy szlak obejmuje 12 gotyckich zamków w Polsce północno-wschodniej: prowadzi przez ponad 300 kilometrów od Bytowa do Rynu, zahaczając o m.in. Malbork i Ostródę. Na trasie leżą przeważnie zamki krzyżackie, których zwiedzanie urozmaicają pokazy walk rycerskich. Pobyt w niektórych można sobie przedłużyć, ponieważ czasem zamki pełnią rolę hoteli, restauracji czy muzeów z archeologiczną i historyczną ekspozycją. Przy okazji warto zwiedzić warmińsko-mazurskie i kaszubskie miasta, które usadowiły się po obu brzegach Wisły.

4. Szlak Zamków Piastowskich (Dolny Śląsk)

Drugi najciekawszy szlak zamkowy na Dolnym Śląsku łączy najważniejsze zamki Piastów. Piętnaście piastowskich grodów i twierdz, zaliczanych do najstarszych zamków w Polsce, leży na odcinku o długości 140 km, łączącym Zagórze Śląskie z Pogórzem Kaczawskim. Zobaczymy na nim m.in. legendarny zamek Książ, otoczony lasami, które chroni park krajobrazowy. Część budowli, na których ponad 700-letnia historia dotkliwiej odbiło swoje piętno, zachowała się w formie ruin. Ale szlak ma też piękniejszą, odświeżoną postać, choć liczba odrestaurowanych zamków jest nieco skromniejsza.

5. Zamki Podkarpacia

Mimo iż zamków w Krasiczynie, Łańcucie i Baranowie Sandomierskim nie łączy żaden oficjalny szlak, warto wytyczyć go na własną rękę. Zwany Małym Wawelem zamek Leszczyńskich w Baranowie i manierystyczny pałac Krasickich w Krasiczynie dzieli 170 km. W połowie drogi leży perła wśród magnackich zamków w Polsce z przepięknymi ogrodami – zamek w Łańcucie. Trzy spośród kilkudziesięciu podkarpackich pałaców i twierdz zalicza się do najpiękniejszych w kraju.

Zamek w Łańcucie

Jest prawdziwą perełką architektoniczną wśród zamków w Polsce. Komnaty urządzone są z najwyższą dbałością o detale, a spacer po nich pozwala przenieść się o kilka wieków wstecz. Dla odwiedzających dostępne są nie tylko te najbardziej reprezentatywne i oficjalne komnaty, ale także boczne przejścia dla służby. Dzięki temu możemy wyobrazić sobie jak toczyło się życie na dworze, rozmyślać o dworskich intrygach, romansach i zdradach z dawnych czasów. Zamek położony w ważnym geopolitycznym punkcie był łakomym kąskiem dla magnackich rodów. Posiadłość przechodziła w ręce kolejnych wielkich rodów, od rodziny Pileckich, Stadnickich, po Lubomirskich i Potockich. Do łańcuckiego zamku warto wybrać się na cały dzień, bo po zwiedzaniu pałacu i powozowni wyposażonej w niesamowitą kolekcje powozów, koniecznie trzeba udać się do parku i obejrzeć budowlę z zacienionych alejek.

Smak królewskich czasów dosłownie poczujemy w restauracji ‘Zamkowa’, która obok tradycyjnych dań kuchni polskiej serwuje potrawy przygotowane w oparciu o historyczne przepisy kucharzy gotujących dla Lubomirskich i Potockich.

Zamek w Baranowie Sandomierskim

Długą historią może pochwalić się również zamek w Baranowie Sandomierskim. Już Jan Długosz w swoich kronikach wspominał o tej budowli. Zamek wzniesiony został w XVI wieku na prawym brzegu Wisły. Przez lata rządziły nim kolejne rodziny magnackie, a w XIX wieku posiadłość stała się częścią majątku rodziny Dolańskich. Stanisław Dolański odrestaurował zamek po pożarze i wzbogacił go o nowe elementy, które możemy podziwiać do dziś - secesyjną Kaplicę z witrażami Mehoffera i obrazami Malczewskiego.

Zamek w Sanoku

Na spotkanie z kulturą koniecznie trzeba udać się do zamku w Sanoku, który kryje legendy i opowieści o wielowiekowych tradycjach szlacheckich. Zamek w Sanoku stał się sławny dzięki uroczystości weselnej króla Władysława Jagiełły z trzecią żoną Elżbietą Granowską. Dziś to ważne miejsce na mapie kulturalnej Polski. Oprócz wystawy archeologicznej i sztuki cerkiewnej z XII-XX w. mury zamkowe skrywają największą na świecie galerię Zdzisława Beksińskiego - najbardziej intrygującego i mrocznego artysty współczesnej Polski. Tylko w pierwszych dniach otwarcia wystawy, prace Zdzisława Beksińskiego obejrzało ok. 10.000 osób.