Kaszuby od Wdzydz po Kartuzy. Trasa wycieczki

Te malownicze strony zwie się Szwajcarią Kaszubską, choć wysokich gór tu nie uświadczysz. W przejrzystych wodach jezior rynnowych i rzek żyją stada ryb, nocą w świetle latarki łatwo wypatrzyć maszerujące po piaszczystym dnie raki i dostrzec rzadkie podwodne rośliny: lobelię czy spokrewnionego z leśnymi widłakami poryblina jeziornego. Pośród trzcin chowają się tracze i perkozy, polują czaple, a nad głowami szybują bieliki. Głębokie lasy pełne są grzybów i zwierzyny.

Mieszkają tu Kaszubi, naród twardy i dumny. Dumny ze swego języka, swojej historii, a także z wieloletniej walki o zachowanie odrębności. Na przestrzeni wieków nieakceptowany przez Niemców, ale nieufnie traktowany także przez Polaków, choć do polskości się przyznawał. Podobnie jak na Podhalu, tradycje kultywowane są tu na każdym kroku. Miejscowi porozumiewają się między sobą niezrozumiałą dla przyjezdnych mową, w wielu szkołach wprowadzono naukę języka kaszubskiego.

Trasa wycieczki

1. Wdzydze Kiszewskie i Kościerzyna

Kaszubskie skanseny

Teodora i Izydor Gulgowscy, którzy w 1906 roku kupili we Wdzydzach Kiszewskich drewnianą chatę gburską, zapoczątkowali w Polsce modę na skanseny. Najstarsze polskie muzeum etnograficzne pod gołym niebem, zwane Kaszubskim Parkiem Etnograficznym (zdj. shutterstock) – punkt A, stanowi jedną z największych atrakcji regionu. Na wyjątkowo malowniczym terenie nad jeziorem Wdzydze chroni ono ponad czterdzieści zabytkowych obiektów architektonicznych z obszaru Kaszub i Kociewia.

17 km dalej leży Muzeum Kolejnictwa w Kościerzynie (d. skansen „Parowozownia”) – B. Na terenie historycznej hali kolejowej zaparkowały emerytowane lokomotywy i parowozy z początku i połowy XX wieku. Zbiór liczy ponad 20 unikatowych eksponatów polskiej i niemieckiej produkcji.

W okolicy: Kalwaria Wielewska (22 km), Zaborski Park Krajobrazowy, zabytkowy tartak wodny w Chocimskim Młynie, Bory Tucholskie, Chojnice.

2. Szymbark

Dom do góry nogami

Naszą wyprawę po Kaszubach zaczynamy w Szymbarku (C), gdzie pewien przedsiębiorczy człowiek stworzył obok swojego potężnego tartaku Centrum Edukacji i Promocji Regionu (CEPR). Jego największą atrakcją jest postawiony „do góry nogami” domek. Niby zwykły jednopiętrowy budynek, ale chodzi się w nim po suficie, a widok wiszących nad głową, przybitych do podłogi krzeseł, kanapy czy telewizora tak zaburza działanie błędnika, że niemal wszyscy tracą równowagę.

Tuż obok domku leży najdłuższa deska świata, której wymiary odnotowano w Księdze Rekordów Guinnessa.

Na uwagę zasługuje też sprowadzony z okolic Irkucka Dom Sybiraka, gdzie w XVIII w. mieszkali polscy zesłańcy, a także przygnębiająca replika sowieckiego łagru. Niedaleko leży zrekonstruowany bunkier tajnej organizacji Gryf Pomorski, walczącej z okupantem podczas II wojny światowej.

W okolicy: Gołubieński Ogród Botaniczny (D) – 5,5 km

3. Węsiory

Skandynawskie cmentarzysko

W sosnowym zagajniku we wsi Węsiory (E) nad Jeziorem Długim leżą emitujące rzekomo silne promieniowanie cztery kamienne kręgi, liczne kurhany i ponad sto grobów. To cmentarzysko Gotów i Gepidów, którzy dotarli na Kaszuby ze Skandynawii w pierwszych wiekach naszej ery. Podczas wykopalisk odkryto wiele ozdób ze srebra, z brązu i bursztynu. Zbiory zobaczymy w gdańskim Muzeum Archeologicznym.

4. Chmielno

Muzeum Ceramiki Kaszubskiej

Malowniczą trasą wśród jezior należących do tzw. Kółka Raduńskiego, gdzie ulokowały się liczne ośrodki wypoczynkowe, docieramy do Muzeum Ceramiki Kaszubskiej Neclów (F). W niewielkich pomieszczeniach znajdują się eksponaty związane z historią 10 pokoleń garncarskiej rodziny (od 1897 r.). Największe wrażenie robi popis ręcznego modelowania i malowania w tradycyjne kaszubskie wzory świeżo wypalonych naczyń. Pracę garncarzy "na żywo" podejrzymy w muzealnej pracowni.

W okolicy: Sanktuarium w Sianowie (9 km) z XV-wieczną figurką Madonny, Królowej Kaszub (G), i największy na Kaszubach głaz narzutowy, zwany Diabelskim Kamieniem, nieopodal Miłoszewa (19 km).

5. Kartuzy

Kartuzy (H) są jednym z bodaj 7 miast pretendujących do miana stolicy Kaszub. Nazwa pochodzi od przybyłego tu w XIV w. zakonu kartuzów. Najważniejszym zabytkiem jest więc gotycki kościół poklasztorny, w którego wnętrzach znajdują się cenne obrazy i figury oraz unikatowe kordybany, czyli zdobione okładziny ścian wytworzone z koziej skóry. Na ścianie refektarza umieszczony jest zegar słoneczny z trupią czaszką i napisem Memento Mori – dewizą zakonu.