Zanim spakujesz plecak na wyprawę, odkurz książeczkę szczepień

Anna Maj: Wybierając kierunek podróży, często bierzemy pod uwagę atrakcje i położenie geograficzne. O czym jeszcze warto pamiętać?

Dr Beata Szymczyk-Hałas: Planując rodzinną podróż, zwłaszcza z małymi dziećmi, powinniśmy być dobrze przygotowani. Trzeba pomyśleć o wyborze najlepszego środka transportu, o długości podróży i odpowiednim rozplanowaniu przerw. Niezwykle istotne jest też zabranie ze sobą butelkowanej wody. A także zabezpieczenie medyczne, by cała rodzina w razie choroby miała łatwy dostęp do lekarza. Dobrze dowiedzieć się, czy w danym rejonie nie ma zamieszek, strajków, działań wojennych itp. Tego typu informacje można znaleźć na stronie internetowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

Dlaczego niektóre regiony uznawane są za szczególnie niebezpieczne i dla kogo?

Nie wszystkie zagrożenia możemy przewidzieć i im zapobiec. Poprzez odpowiednią profilaktykę możemy jednak zminimalizować ryzyko np. zachorowania na choroby zakaźne. Chodzi o przestrzeganie higieny, przyjęcie szczepień zalecanych dla turystów podróżujących w dany region świata oraz zabranie ze sobą apteczki pierwszej pomocy. 

Specjaliści chorób zakaźnych odradzają podróże z dziećmi do 12. roku życia do miejsc występowania malarii. Profilaktyka w tych rejonach polega na ochronie przed komarami poprzez odpowiednie ubranie i stosowanie środków chemicznych, które je odstraszają. Zalecamy też chemio profilaktykę, czyli codzienne zażywanie tabletek, które w razie zakażenia hamują rozwój choroby. Możemy podać je dzieciom, które potrafią połykać pigułki, nie krztuszą się i nie wymiotują.

W wielu rejonach świata komary przenoszą też inne choroby zakaźne, przeciw którym nie ma szczepionek. Dlatego odpowiednie zabezpieczenie przed ukąszeniem jest tak ważne! Lepiej zapobiegać, niż leczyć tak groźne choroby jak gorączka krwotoczna, szeroko rozpowszechniona w krajach Azji i Ameryki Południowej denga, wirus chikungunya, który występuje Karaibach, w Ameryce Południowej, Azji Południowo-Wschodniej, na wyspach Oceanu Indyjskiego czy wirus zika, szczególnie groźny w państwach Ameryki Południowej (głównie w Brazylii i Kolumbii), Afryce i południowej Azji.

Jak przygotować się do wyjazdu?

Zalecam wizytę w poradni medycyny podróży 4-6 tygodni przed planowanym wyjazdem. Warto zabrać ze sobą książeczkę szczepień dziecka. Specjalista chorób zakaźnych sprawdzi, czy wszystkie szczepienia są aktualne. Lekarz może także zalecić szczepienia dodatkowe w zależności od regionu, do którego jedziemy. Trzeba rozważyć uodpornienie przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu A i B, durowi brzusznemu, wściekliźnie, infekcjom meningokokowym oraz japońskiemu zapaleniu mózgu i żółtej febrze. Nie wszystkie szczepionki można podać razem, poza tym między kolejnymi dawkami również trzeba zachować odstępy czasowe.

A o czym pamiętać podczas podróży?

W rejonach o odmiennym klimacie i zupełnie innych warunkach higienicznych pamiętajmy o stosownym ubraniu. Koniecznie zabierzmy ze sobą środki dezynfekcyjne w żelu i nasączone chusteczki. Jeżeli chcemy spróbować jedzenia z ulicznego straganu, zwróćmy uwagę, czy zostało przegotowane. Dobrze mieć ze sobą jednorazowe talerzyki i sztućce. Picie wody przegotowanej lub butelkowanej, mycie rąk i korzystanie ze środków dezynfekujących uchroni nas przed ostrą infekcją jelitową.

Podróżowanie w ciąży bywa szczególnie niebezpieczne

Większość linii lotniczych zezwala na lot kobietom do 32. tygodnia ciąży. Nie zalecam jednak długich i męczących podróży. Nawet jeśli przebieg ciąży jest prawidłowy, wiele czynników powoduje znaczny dyskomfort (np. zmiany temperatury, suche powietrze czy długie przesiadki). Przebywanie w zatłoczonych poczekalniach to ryzyko infekcji przenoszonych drogą kropelkową (grypy, krztuśca, infekcji pneumokokowych i meningokokowych). Pamiętajmy, że w czasie ciąży nie wolno podawać niektórych szczepionek (np. przeciw żółtej febrze), nie zaleca się też zażywania wielu leków (np. przeciwmalarycznych czy antybiotyków).

Kiedy bez obaw możemy zabrać w podróż małe dziecko, a kiedy lepiej odpuścić?

Dzieci do 2. roku życia należy szczególnie chronić przed długimi podróżami, zatłoczonymi miejscami i terenami, gdzie występują groźne insekty. O wyjazdach do egzotycznych krajów lepiej myśleć później, gdy dziecko ukończy 8. rok życia. Można podać mu wtedy wszystkie szczepionki i leki w profilaktyce malarii. Poza tym starsze dziecko lepiej zniesie trud podróży.

Jak chronić dziecko przed infekcjami?

Szczepienia przeciw pneumokokom, meningokokom, które zalecane są zgodnie z polskim kalendarzem szczepień, dobrze wykonać niezależnie od planowanych podróży, ale przed wyjazdem trzeba szczególnie o nich pomyśleć. Długie przebywanie w skupiskach ludzi, którzy mają odmienne zwyczaje, np. nie dbają o higienę jamy ustnej, sprzyja infekcjom, przenoszonym podczas kasłania czy kichania. Z pozoru banalna grypa może mieć poważne konsekwencje w postaci zapalenia ucha czy płuc. W Azji i Afryce to schorzenie całoroczne. Zwracam też uwagę na ochronę przed kleszczami w rejonach zalesionych. W wielu krajach Europy przenoszą one wirusa kleszczowego zapalenia mózgu. Dysponujemy szczepionką chroniącą przed tą chorobą, która wymaga leczenia szpitalnego. Ukłucie kleszcza może skutkować także boreliozą, na którą niestety nie można się zaszczepić.

Jakie objawy po powrocie z wakacji są niepokojące?

Jeżeli zaczynamy gorączkować, mamy biegunkę, wymioty, kaszel i wysypkę po powrocie z Afryki czy Azji, udajmy się koniecznie do lekarza. Czasami potrzebna jest konsultacja ze specjalistą chorób zakaźnych, badania laboratoryjne albo wizyta w szpitalu zakaźnym.

Gdzie znajdziemy informacje o szczepieniach dla podróżujących?

Na stronie www.zaszczepsiewiedza.pl znajdują się informacje, jakie szczepienia i kiedy należy przyjąć. Każdy kontynent zilustrowany jest infografiką. W oparciu o fachowe materiały źródłowe zapoznamy się z rzetelną wiedzą na temat egzotycznych chorób i konsekwencji, jakie może powodować brak szczepień. Znajdziemy tam także infografiki z adresami placówek ochrony zdrowia w każdym województwie oraz wiele pożytecznych informacji dotyczących szczepień ochronnych.