Podwodny świat cenotes. Zanurkuj w głąb historii Majów

Cenoty (hiszp. cenotes) są naturalnymi studniami krasowymi, powstałymi po zapadnięciu się sufitów podziemnych jaskiń. Ciepła, wyjątkowo klarowna woda pozwala na eksplorację kilometrów korytarzy wydrążonych w skałach. Nurkowie z całego świata ściągają tu, by odkrywać ich tajemnice. W Meksyku największe skupisko cenotes występuje na półwyspie Jukatan. Jest ich tu tak dużo, że nawet przez kilka lat codziennie można nurkować w innej! Co ciekawe, wejścia do jaskiń w większości mieszczą się na terenach prywatnych działek i to od właściciela gruntu zależy, czy zgodzi się na wizyty nurków. Gospodarze często zapewniają podstawową infrastrukturę – toalety, ławki i stoły do rozkładania sprzętu, czasem przymocowują oświetlenie do drzew, a nawet montują je na sufitach jaskiń, tuż nad wodą – głównie z myślą o osobach snurkujących, często spotykanych na początkowych odcinkach jaskiń.

Nurkowanie w cenotes

Pierwsza eksploracja cenotes pozwala co najwyżej na nurkowania kawernowe. Polegają one na płytkich penetracjach korytarzy, wzdłuż liny poręczowej – najdalej na 60 metrów od wejścia. Doświadczeni nurkowie z uprawnieniami Full Cave docierają dużo dalej i nurkują w o wiele bardziej ekstremalnych warunkach. Zagłębiają się w systemach korytarzy na wiele godzin. W cenotes nurkuje się pod niskimi sufitami, w korytarzach pełnych nacieków skalnych, liczących tysiące lat: stalaktytów, stalagmitów, stalagnatów. Czasem szata naciekowa jest tak bogata, że trudno znaleźć fragment płaskiej ściany, dna czy sufitu. Jaskinia potrafi zmienić się kilka razy nawet w obrębie jednego systemu. Bogato pokryta naciekami skalnymi, może na kolejnym odcinku stać się zupełnie biała i niemal gładka, a następnie czarna od taniny pokrywającej ściany. Zdarza się, że wąski korytarz nagle otwiera się, przyjmując postać olbrzymiej katedry wypełnionej wodą tak przejrzystą, że można dojrzeć skrajne ściany jaskini, o ile pozostaną w zasięgu światła latarki.

Cmentarzysko w świętych studniach

Tysiące lat temu zalane dziś studnie krasowe były klasycznymi, powierzchniowymi formacjami, częściowo zamieszkiwanymi przez ludzi. Nurkowie do dziś odkrywają w cenotes ślady ludzi żyjących tysiące lat temu – pozostałości ognisk, malowidła naskalne, naczynia, czaszki. Znaleziska obejmowane są pracami archeologicznymi. Najstarszy odkryty szkielet ludzki, pochodzący sprzed 12–13 tys. lat, został znaleziony właśnie w Meksyku, w Cenote Hoyo Negro (Czarna Dziura) – olbrzymiej, stumetrowej studni, do której prowadzi sieć podwodnych korytarzy. Okazało się, że jej dno było pokryte warstwą kości wielu zwierząt, znaleziono tu szczątki m.in. tygrysa szablozębnego. Naukowcy przypuszczają, że w przeszłości jaskinia stanowiła rodzaj głębokiej pułapki, do której wpadały nieostrożne zwierzęta i nie były w stanie się z niej wydostać. Podobny los mógł spotkać dziewczynkę, której szkielet sprzed kilkunastu tysięcy lat również został znaleziony podczas eksploracji.

Święte studnie

Cenotes określa się też mianem świętych studni. Krążą niezwykłe opowieści, które pobudzają wyobraźnię i jeszcze mocniej przyciągają nurków do Meksyku. Wiele historii ma swoje źródło w kulturze Majów. Zgodnie z wierzeniami, cenotes zamieszkiwał Chaac, bóg deszczu. Te naturalne zbiorniki słodkiej wody, zapewniające przeżycie w okresach suszy, jawiły się w świadomości Majów jako „dzbany”, w których bóg deszczu zbiera i przechowuje wodę. To z tego powodu zalane jaskinie uważano za święte. Podczas długotrwałych okresów suszy składano w nich ofiary – z jedzenia, przedmiotów związanych z kultem Chaaca. Składano również ofiary rytualne z ludzi, jak np. w Cenote Las Calaveras czy Cenote Sagrado, na dnie których odkryto szczątki setek osób.

Wielu poszukiwaczy skarbów penetrowało też cenoty, studnie oraz inne meksykańskie zbiorniki wodne, w poszukiwaniu majańskiego złota i artefaktów.

Meksyk zaskakuje też na powierzchni. Wejścia do jaskiń położone są zazwyczaj w dżungli. Kiedy przenosimy sprzęt, mijamy legwany odpoczywające na pniach drzew, orchidee wkomponowane w zgięcia gałęzi. Czasem z krzaków wychodzą zaciekawione zamieszaniem szopy pracze. Nurkowie bardzo łatwo zakochują się w Meksyku. Niektórzy podczas takich „wakacji” przechodzą gruntowną przemianę i po powrocie do domu sprzedają firmy, pakują rodziny i przenoszą się na drugi koniec świata, po to, żeby każdą możliwą chwilę spędzać w podwodnych jaskiniach. W dużej mierze to właśnie tacy zapaleńcy tworzą i rozwijają infrastrukturę dla nurkowań jaskiniowych w Meksyku.