Miasta królewskie Czech

ednym z miast, któremu tytuł „miasta królewskiego” nadał Przemysł Ottokar II (1253–1278) jest Písek (około 100 km na południe od Pragi).  Miasto powstało dzięki bogactwom mineralnym, a dokładnie złotonośnemu piaskowi, który wydobywano tu już od XII wieku. Stąd pochodzi nazwa Písek, czyli po polsku „piasek”. W tamtych czasach powstał też najważniejszy zabytek miasta, gotycki most, najstarszy kamienny most w Czechach i w Środkowej Europie.

Jego budowę rozpoczęto prawdopodobnie w drugiej połowie XIII wieku, za panowania Przemysła Ottokara II. Pierwsza pisemna wzmianka o moście pochodzi z 1348 roku, z czasów panowania Karola IV. Prowadził wówczas tędy Złoty Szlak łączący ziemie czeskie z Bawarią i Górną Austrią. Do Czech przywożono sól, drogie tkaniny, wino i przyprawy; do Bawarii zboże, słód, miód, słoninę i ryby. W XVIII wieku most został ozdobiony barokowymi rzeźbami.

Perłą architektury Písku jest także Zamek Królewski. Powstał w drugiej połowie XIII wieku za panowania Przemysła Ottokara II. Miasto zakupiło zamek do swego majątku w roku 1509, jednak w kolejnych stuleciach doszło do jego dewastacji i przebudowy, w wyniku których zamek stracił swe pierwotne piękno. Do dziś zachowało się tylko zachodnie skrzydło nad rzeką Otavą, w którym udostępniona dla zwiedzających jest duża gotycka sala ozdobiona kopiami fresek z roku 1479. Na terenie zamku już od 1902 roku mieści się muzeum z rozległymi zbiorami dotyczącymi historii i przyrody regionu. Za nowoczesną ekspozycję, którą każdego roku zwiedzają dziesiątki tysięcy turystów, otrzymało ono od Rady Europy tytuł Europejskiego Muzeum roku 1996.

Stříbro (po polsku „srebro”) należy do najciekawszych średniowiecznych miast w Czechach. Duże znaczenie w jego rozwoju  odegrał handel. Miasto położone było bowiem na Złotym Szlaku handlowym. W średniowieczu dobrze prosperowały tu także kopalnie ołowiu i srebra.

W XV wieku Stříbro uważano za czwarte największe miasto królewskie w regionie pilzneńskim. Znajdowały się tu trzy kościoły i trzy klasztory. W roku 1427 bezskutecznie oblegane było przez krzyżaków, którzy pokonani zostali w pamiętnej bitwie pod Tachovem.

W mieście warto zwiedzić między innymi ratusz renesansowy, klasztor minorytów z Muzeum Miejskim, pozostałości średniowiecznych fortyfikacji, skansen górniczy i Sztolnię Królewską Prokop. 

Vysoké Mýto (36 km od Pardubic) zostało podarowane przez Wacława II Elżbiecie Ryksie, następnie należało do Elżbiety Pomorzanki. Miasto powstało na dawnym szlaku handlowym, zwanym Trstenickim, łączącym Czechy i Morawy.

Już z daleka przybysze dostrzegą wieżę kościoła św. Wawrzyńca, dzwonnice i bramy miejskie. Bramę Praską zdobią sgrafitti zaprojektowane przez słynnego malarza Mikoláša Aleša, którego dziełem jest także brama w Litomyšlu. W mieście zachowała się również część pierwotnych murów obronnych, wieża ciśnień czy wieża Karaska.

Hradec Králové (50 km od Kudowy-Zdroju) jest miastem o długiej historii, w której nie brakowało dramatycznych chwil. Pierwsza wzmianka o mieście pochodzi z roku 1225. Czasy największej świetności przeżywało w latach 1308 – 1318 za panowania Elżbiety Ryksy, córki polskiego króla Przemysła II i Ryksy szwedzkiej. Hradec Kralove stał się wówczas słynnym ośrodkiem życia gospodarczego i kulturalnego.

Miasto w stylu renesansowym zostało następnie przebudowane na twierdzę barokową. W architekturze wyraźnie odznaczyli się także nowocześni budowniczy, na czele z Josefem Gočárem. Projekty Gočára były ponadczasowe, nawet po stu latach pełnią swoją pierwotną funkcję.  

Do najciekawszych budynków w mieście należy kompleks Szkół Gočára na prawym brzegu Łaby.  W jego skład wchodzi gimnazjum, szkoła podstawowa i przedszkole. Budynki te należały wówczas do najnowocześniejszych w kraju.

Antyczny ideał cielesnego i duchowego piękna człowieka miał na myśli Josef Gočár projektując budynek Sokolovny, w którym umieścił restaurację, bank i filharmonię. Przyjemna strefa piesza, ze sklepami, restauracjami i kawiarniami wiedzie do Placu Masaryka, który architekt zaplanował jako kameralną przestrzeń. Kolejnym przykładem wspaniałego rozwiązania kompozycyjnego Gočára jest funkcjonalistyczny kompleks budynków Czechosłowackiego Kościoła Husyckiego, przypominający swym kształtem łódź.

Vodňany (125 km na południe od Pragi) należą do miast królewskich od roku 1400 i razem z Czeskimi Budziejowicami i Pískem były najważniejszymi miastami królewskimi na południu kraju.

Warto tu zwiedzić kościół Narodzenia Marii Panny z malowidłami według projektu Mikoláša Aleša, budynki na rynku, pochodzące z XVI wieku, gdzie do dziś mieści się apteka i barokowy dom „Pod bocianami”, w którym mieszkał i tworzył prozaik, poeta i dramatopisarz  Julius Zeyer. Ciekawostką są także pozostałości murów obronnych. 

Kasę miejską przez stulecia wypełniały nie tylko zyski ze szlaku handlowego i poboru cła. W okolicy wydobywano także metale szlachetne, o czym świadczy wizerunek górnika w herbie, jak również dokument                          o nadaniu miastu statusu górniczego miasta królewskiego w roku 1547.    Większy dochód przynosiło miastu rybołówstwo. Już od drugiej połowy XV wieku zakładano tu stawy rybne, które do dziś są charakterystycznym elementem krajobrazu.

Osada Slaný powstała na dawnym szlaku handlowym łączącym Žatec i Louny z Pragą. W pobliżu słonego źródła, przy brodzie na Czerwonym Potoku, benedyktyni z Ostrova zbudowali szpital, a w roku 1136 kościół św. Gotarda. 

Około roku 1300 Wacława II podniósł Slaný do rangi miasta królewskiego. Wówczas zostało ono otoczone murami obronnymi i bramami. W maju 1371 roku na targu miejskim wybuchł pożar, który objął wszystkie domy na rynku. Wybuchła panika, w ogniu zginęło około dwóch tysięcy osób i całe miasto uległo zniszczeniu. Jego odbudowę sfinansował Karol IV.

Do najważniejszych zabytków należą kościół św. Gotarda, ratusz, dawne kolegium jezuitów, renesansowy budynek Modletický dům i synagoga.                        Z fortyfikacji zachowała się Brama Velvarská i tak zwana Czarna Baszta oraz fragmenty murów obronnych. Warto zwiedzić także Muzeum Kolejnictwa oraz oryginalne Muzeum Solniczek, z jedną z największych na świecie kolekcji, liczącą około 2800 eksponatów. Zobaczymy tu solniczki o najróżniejszych kształtach i rozmiarach, ceramiczne, porcelanowe, plastikowe, szklane i drewniane. Ciekawostką jest największa na świecie solniczka mierząca ponad 120 cm wysokości, która pomieści aż 40 kg soli.

Królewskie miasto Trutnov leży w północno-wschodnich Czechach, na Podgórzu Karkonoskim. Do rangi miasta królewskiego zostało podwyższone w roku 1399.

Nad miastem dominuje późnobarokowy kościół Narodzenia Marii Panny. Do najważniejszych zabytków należy także stary ratusz i domy mieszczańskie na rynku. Na wzgórzach nad miastem odbyła się w roku 1866 krwawa bitwa między wojskiem austriackim i pruskim, którą upamiętnia trasa edukacyjna. W pobliżu Trutnova warto zwiedzić

Twierdzę Stachelberg, zbudowaną w latach 1937-1938. Miała być największym tego typu obiektem w dawnej Czechosłowacji. Obejmuje 3,5 km podziemnych korytarzy i pomieszczeń leżących na głębokości 25 - 60 metrów pod powierzchnią ziemi.  Trasa zwiedzania obejmuje także okoliczne obiekty lekkich fortyfikacji i odrestaurowane  okopy z roku 1938.

Królewskie miasto Louny jest ulokowane w północno-zachodnich Czechach, nad rzeką Ohrzą, na południu od Średniogórza Czeskiego. Miasto założył w latach sześćdziesiątych XIII wieku Przemysł Ottokar II. Do dziś zachowała się większość murów obronnych z gotycką Bramą  Žatecką.

Nad miastem dominuje późnogotycki kościół św. Mikołaja, z wieżą widokową. Zachowały się tu także inne zabytkowe budowle – średniowieczne budynki, ratusz, szpital barokowy, Młyny Jiráska na Ohrzy i synagoga. Na wschodnim i zachodnim krańcu miasta znajdziemy gotyckie kościółki cmentarne. Ciekawy jest także kamienny most inundacyjny nad terenami zalewowymi w okolicy Ohrzy. Z nowoczesnej architektury warta uwagi jest kolonia domów robotniczych, zbudowana według projektu słynnego czeskiego architekta Jana Kotěry i kościół ewangelicki w stylu funkcjonalistycznym. Okolice miasta słyną z uprawy chmielu. Na północ od Loun wznoszą się pierwsze szczyty Średniogórza Czeskiego – wulkaniczne stożki Raná i Oblík.Królewskie miasto Loket leży na zachodzie Czech, w pobliżu Karlowych Warów, w meandrze rzeki Ohrzy. Obwarowane miasto, wraz z zamkiem, nazywane bywa „kluczem do Królestwa Czeskiego”.

Tutejszy zamek zbudowany został na początku XIII wieku, na skale otoczonej z trzech stron meandrem rzeki Ohrzy. Wkrótce na podzamczu zaczęło wyrastać miasteczko.  Początkowo zamek był siedzibą rodu Luksemburgów, nie został zdobyty przez husytów, ale nie udało się go obronić przed najazdem Szwedów.  Wówczas ucierpiał najmocniej w swojej historii. Pod koniec XVIII wieku na zamku powstało więzienie i istniało tam aż do roku 1948. Obecnie ta romańsko-gotycka twierdza należy, pod względem wielkości, do największych zachowanych zamków w środkowej Europie.

W centrum miasta znajdują się liczne gotyckie, renesansowe i barokowe budynki, między innymi ratusz i domy mieszczańskie. Ciekawostką jest także wysoki, betonowy most przez Ohrzę i amfiteatr parkowy. W sezonie wiosenno-letnim okolica jest chętnie odwiedzana przez miłośników sportów wodnych. Z nurtem Ohrzy można stąd dopłynąć na przykład do oddalonego o 10 km rezerwatu przyrody Svatošské skály.

Miasto Prachatice leży na tak zwanej Złotej Trasie Solnej, czyli na historycznym szlaku handlowym, wiodącym z Bawarii na ziemie czeskie.  Szlak turystyczny, który nawiązuje do dawnego szlaku handlowego,  wiedzie od przejścia granicznego Mlaka/Bischofsreut, przez Park Narodowy Szumawa, České Žleby i wioskę Dobrá do miejscowości Volary, słynące z typowej zabudowy drewnianej. Z Volar trasa prowadzi do Prachatic.

W zabytkowym centrum miasta zwiedzimy renesansowe budynki. W  Muzeum Miejskim znajdziemy między innymi interaktywną ekspozycję dotyczącą Złotej Trasy, jak również makietę średniowiecznego miasta. Ciekawostką jest znajdujący się na rynku zegar słoneczny, największy w Europie, pochodzący z przełomu lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku, którego autorem jest rzeźbiarz Z. Šimek.

Jihlava, stolica Wysoczyzny, szczyci się średniowieczną tradycją wydobycia srebra. Miasto słynie z pięknej starówki  i podziemi o długości 25 km. Korytarze wydrążone w skale na kilku poziomach ciągną się pod niemal wszystkimi domami wokół rynku, prowadząc na głębokość nawet 18 metrów. Jihlavski labirynt podziemny uzyskał sławę zwłaszcza dzięki niezwykłemu fosforyzującemu korytarzowi. Jego ściany są pokryte białawym nalotem, który po wcześniejszym naświetleniu świeci na zielono.

Opawa leżała na strategicznym handlowym Szlaku Bursztynowym. Przez miasto na początku naszej ery przewożony był bursztyn, miód, natomiast w kierunku odwrotnym wędrowały produkty z warsztatów śródziemnomorskich.

Znajdziemy tu liczne zabytkowe budowle, między innymi klasztor minorytów, kościół św. Ducha, kaplicę św. Krzyża, katedrę Wniebowzięcia NMP oraz zabytkowe domy i pałace mieszczańskie na rynku.  Jest to miasto pełne zieleni, parków, idealne na wycieczkę lub spędzenie urlopu.

Warto odwiedzić także Muzeum Ziemi Śląskiej, prezentujące informacje o tutejszym regionie, od epoki lodowcowej po  współczesność.

Do ciekawych zabytków opawskich należy między innymi gotycki kościółek poświęcony patronce Śląska, świętej Jadwidze, który jest jednocześnie pomnikiem poległych w czasie pierwszej wojny światowej. Wielu z nich pochodziło z zachodniego Śląska. Autorem projektu był pochodzący z Krnova architekt Leopold Bauer. Budowa kościoła została ukończona tuż przed drugą wojną światową, więc zamiast służyć wiernym, był wykorzystywany jako magazyn wojskowy, a w wieży znajdował się posterunek obserwacyjny Luftwaffe. W roku 1993, z okazji 750 rocznicy śmierci św. Jadwigi, kościół został uroczyście wyświęcony.

Królewskie miasto Znojmo, siedziba morawskich Przemyślidów, należało już od czasów Rzeszy Wielkomorawskiej do najważniejszych ośrodków władzy. Sąsiaduje bezpośrednio z Parkiem Narodowym Podyjí. Jest idealną bazą wypadową do wszystkich atrakcji regionu.

Największą atrakcją turystyczną Znojma są podziemia należące do najdłuższych w swoim rodzaju w Czechach. Trasy, o całkowitej długości czterech kilometrów, prowadzą wąskimi korytarzami.  Niektóre odcinki trzeba pokonać na czworakach, ze względu na niski strop, stąpając po śliskich, wilgotnych, nierównych schodach czy brodząc w wodzie.  Podziemne korytarze liczą około 30 kilometrów, zaczęto je budować pod średniowiecznym miastem w XIV wieku w celu ochrony mieszkańców przed najeźdźcami.

Malownicze centrum miasta otoczone jest średniowiecznymi murami obronnymi z zachowanymi wieżami, które dziś służą jako wieże widokowe (między innymi Ratuszowa i Wilcza). Cenna jest także romańska  rotunda św. Katarzyny stojąca na terenie dawnego zamku znojemskiego. Działa tu także browar zamkowy z ekspozycją browarnictwa a obok browaru znajduje się winoteka – najnowocześniejsze w Czechach centrum degustacji wina, w którym można spróbować win pochodzących z całego regionu.  Atrakcją dla cyklistów tak zwane winobusy, czyli autobusy z przyczepkami na rowery, kursujące w sezonie wiosenno-letnim do  okolicznych piwniczek winnych.

Na południowych przedmieściach Znojma stoi monumentalny barokowy klasztor  Loucký. Dużą popularnością cieszą się organizowane w klasztornych piwniczkach degustacje wina. W udostępnionej dla zwiedzających części klasztoru znajduje się galeria obrazów, muzeum bednarstwa i winiarstwa oraz sklep z winami.

Królewskie miasto Uherské Hradiště nazywane jest sercem regionu Slovacka. Tradycyjnie we wrześniu odbywa się tu barwna impreza - Święto wina i dni otwartych zabytków, przybliżająca historię i bogate tradycje folklorystyczne Moraw Wschodnich.  Miłośników zabytkowej architektury zainteresują częściowo zachowane średniowieczne mury obronne, a także  piękne renesansowe i barokowe domy w centrum miasta.

Ołomuniec jest sercem regionu Moraw Środkowych, dawną siedzibą biskupów morawskich, obecnie arcybiskupów. Od średniowiecza miasto było ważnym centrum kulturalnym i administracyjnym. Do znaczących zabytków należą: romański Pałac Przemyślidów, barokowy klasztor Hradisko, będący największym klasztorem norbertańskim w Europie, gotycki kościół św. Maurycego oraz mierząca ponad trzydzieści metrów Kolumna Najświętszej Trójcy, wpisana na listę zabytków światowego dziedzictwa UNESCO. Jest ona tak potężna, że wewnątrz jej podstawy może być umieszczona owalna kaplica.

Kościół św. Maurycego słynie z barokowych organów, dzieła wrocławskiego mistrza Michaela Englera. W kościele znajdują się od roku 1745. Instrument służył przez ponad 200 lat. W roku 1969 jego renowacji podjął się tutejszy organista Antonín Schindler. Organy zostały przez niego także rozszerzone. Obecnie posiadają 135 rejestrów, 5 manuałów i  10400 piszczałek i należą do największych w Europie.

Więcej informacji turystycznych o Czechach: #VisitCzechRepublic