Romansz – co to za język i kto się nim posługuje?

Większość Szwajcarów posługuje się językiem niemieckim, w niektórych częściach kraju usłyszymy również mowę francuską i włoską. Nie są to jednak jedyne języki urzędowe Szwajcarii. Jest nim także, używany głównie w Gryzonii, romansz, czyli język retoromański.

Romansz – język urzędowy Szwajcarii

Językiem retoromańskim posługuje się zaledwie 50 tysięcy osób w całej Szwajcarii, z czego około 40 tysięcy to mieszkańcy Gryzonii – największego z 26 szwajcarskich kantonów. Na romansz składa się pięć dialektów: Sursilvan, Sutsilvan, Surmiran, Puter oraz Vallader.

Języka urzędowego Szwajcarii uczy się w szkołach. Działają także retoromańskie media. W romansz pisane są również wiersze i powieści.

Kobiety mówiące w romansz

Językiem retoromańskim posługują się także znane w całej Szwajcarii osoby ze świata mediów i polityki. Jedną z nich jest Carina Casanova – była delegatka Międzynarodowego Czerwonego Krzyża w RPA, Angoli, Nikaragui i Salwadorze. Od 1 stycznia 2008 roku Casanova jest Kanclerzem Konfederacji Szwajcarskiej.

Słowniczek polsko-retoromański

Dzień dobry – Bien di

Do widzenia – Buna sera

Dziękuję! – Engrazie!

Jak masz na imię? – Co haveis vus num?

Mam na imię... – Jeu hai num...

Ile to kosztuje? – Con cuosta quei?

Kocham Cię! – Jeu carazel tei!

Rebecca Clopath – czyli nadzieja szwajcarskiej sceny kulinarnej. Aktualnie mieszka w rodzinnej Gryzonii, gdzie promuje kreatywną kuchnię na bazie lokalnych produktów.

Językiem retoromańskim posługuje się także Ladina Heimgartner – znana szwajcarska dziennikarka.

W świecie retoromańskiej literatury jedną z najważniejszych postaci jest Leta Semadeni, pisarka urodzona w Scuol. Tworzy wiersze nie tylko w romansz, ale także w języku niemieckim. Następnie sama tłumaczy je na inne języki.

Język retoromański poza Szwajcarią

Żona obecnego ambasadora Szwajcarii w Polsce – Andrieja Motyla – także posługuje się językiem retoromańskim. Christine Motyl, bo o niej mowa, pochodzi z niewielkiego miasteczka Flims Laax w Gryzonii. Ambasadorowa posługuje się dialektem Sursilvan. Pewne jest, że umiejętność mówienia w języku retoromańskim będzie jeszcze długo pielęgnowana w rodzinie. Już od najmłodszych lat syn Andrieja i Christine wsłuchiwał się w romansz.

Co ciekawe, Polacy również mają swój udział w promocji regionów, w których romansz jest językiem dominującym. Grażyna Kulczyk – najbogatsza Polka i mecenas polskiej sztuki na świecie – planuje otworzyć muzeum w Susch. Dzieła sztuki współczesnej zawisną w XIX-wiecznej warzelni.