10 zabytków na setną rocznicę wybuchu I wojny światowej – 16. Małopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego

W związku z przypadającą w tym roku 100. rocznicą wybuchu I wojny światowej motywem przewodnim 16. edycji Małopolskich Dni Dziedzictwa Kulturowego, zatytułowanej "Wielki wybuch 1914–1918", jest historia tego okresu. W dwa weekendy maja zwiedzimy mało znane i często niedostępne kiedy indziej zabytki Małopolski.

16. Dni Dziedzictwa w Małopolsce

W każdym z dziesięciu miejsc objętych programem wydarzenia poznamy nie tylko historię zabytków z lat 1914–1918, ale również losy ich gospodarzy i postaci z nimi związanych, którzy wpłynęli na kształt życia gospodarczego, obywatelskiego i artystycznego tego okresu. W ciekawy sposób opowiedzą o nich przewodnicy – pasjonaci i eksperci. Turyści będą mieli okazję zwiedzić nie tylko mało znane zabytki militarne Małopolski, ale także obiekty świadczące o wielkiej zmianie i rozwoju cywilizacyjnym, dla którego wielka wojna była bezpośrednim impulsem.

Przy okazji odbędą się warsztaty, plenery i pokazy, które pomogą w zrozumieniu historii odwiedzanych miejsc. Część z nich przygotowano z myślą o młodszej widowni. Zwiedzanie zabytków uatrakcyjnią miniwystawy, spotkania, koncerty, spacery i wycieczki tematyczne. Nie zabraknie też okazji do spróbowania lokalnych przysmaków.

Na miejscu będzie można nabyć książkę dziennikarki i reportażystki Katarzyny Kobylarczyk, która ukazuje losy postaci i zabytków podczas I wojny światowej. Bezpłatne opracowanie będzie dostępne w punktach informacyjnych przy wszystkich obiektach, przy których spotkamy również wolontariuszy ubranych w niebieskie koszulki MIK.

10 militarnych zabytków Małopolski, które warto odwiedzić

17-18 MAJA

Fort nr 44 Tonie w Krakowie, ul. Jurajska

Fort 44 Tonie jest jednym z największych obiektów Twierdzy Kraków i stanowi doskonały przykład dawnej architektury militarnej, mistrzowsko wpisany w otaczający go obszar zieleni, będący jednocześnie ostoją dla wielu gatunków zwierząt.

Dwór Dąbrowskich w Michałowicach, ul. Dąbrowskich 41

Zbudowany wg projektu Teodora Talowskiego dwór był świadkiem ważnych wydarzeń historycznych, w tym przemarszu I Kompanii Kadrowej Józefa Piłsudskiego pod dowództwem por. Tadeusza Kasprzyckiego.

Pałac Goetzów-Okocimskich w Brzesku, ul. J. Goetza Okocimskiego 6

Podczas I wojny światowej na terenie kompleksu pałacowo-parkowego stacjonował najpierw sztab armii rosyjskiej, a następnie sztab armii austro-węgierskiej. W trakcie działań wojennych jedno skrzydło rezydencji uległo częściowemu zniszczeniu, zostało odbudowane po zakończeniu wojny.

Zespół Tarnowskich Wodociągów, ul. G. Narutowicza 37, Tarnów

Powstanie Tarnowskich Wodociągów wiąże się z postacią dr. Tadeusza Tertila, który w latach 1907–1923, z przerwami, sprawował urząd burmistrza miasta Tarnowa. Za czasów jego rządów powstało wiele nowoczesnych, ważnych dla miasta inwestycji m.in. wodociągi, elektrownia i gmach dworca kolejowego.

Cmentarz wojskowy nr 192 w Lubince, gmina Pleśna, powiat tarnowski

Centralnym miejscem cmentarza jest neorenesansowa kaplica projektu Gustava Rossmanna. W 57 grobach zbiorowych i 267 pojedynczych pochowano żołnierzy armii austro-węgierskiej i rosyjskiej poległych w okresie od grudnia 1914 do lutego 1915 oraz w maju 1915 roku.

24–25 MAJA

Pałac Larischa w Krakowie, pl. Wszystkich Świętych 6

Od 1903 roku budynek pełnił funkcję mieszkania ówczesnego prezydenta Krakowa Juliusza Leo, który w czasie I wojny światowej odbywał trzecią już kadencję na tym stanowisku. Wyposażenie niektórych wnętrz pałacu zostało przygotowane z okazji konkursu Polska Sztuka Stosowana w 1905 roku.

Klub Garnizonowy w Krakowie, ul. M. Zyblikiewicza 1

Budynek został wzniesiony według projektu Tomasza Prylińskiego jako Militärkasino dla oficerów garnizonu miasta Kraków. To tutaj odbywały się bale, rauty, odczyty, w których brały udział elity towarzyskie Krakowa.

Muzeum Regionalne PTTK w Gorlicach, ul. Wąska 7–9

Muzeum PTTK mieści się w zabytkowej kamienicy w pobliżu gorlickiego rynku. Trzon kolekcji stanowią zbiory poświęcone bitwie gorlickiej. W kilku salach wystawienniczych, na niewielkiej przestrzeni zgromadzono militaria, zdjęcia, grafiki, pocztówki i materiały sztabowe dokumentujące przebieg działań wojennych na ziemi gorlickiej.

Pałac Długoszów w Siarach, ul. Węgierska 140

Właścicielem pałacu był Władysław Długosz, przemysłowiec i polityk, który w chwili wybuchu I wojny światowej objął przewodnictwo Komisji Gospodarczej Koła Polskiego, by stać na straży polskich interesów narodowych. W 1916 roku pałac został częściowo zniszczony i prawdopodobnie jeszcze w tym samym roku odbudowany przez jeńców rosyjskich.

Cmentarz wojskowy nr 60 na Przełęczy Małastowskiej, gmina Sękowa, powiat gorlicki

Cmentarz został zaprojektowany przez Dušana Jurkoviča, powstał w miejscu walk rozgrywających się w 1915 roku. Pośrodku znajduje się drewniana kaplica. Pochowano tu 174 żołnierzy armii austro-węgierskiej.