Szlakiem Piastowskim w głąb historii. Gdzie zaczynają się dzieje Polski?

Pierwsza stolica Polski

Gdzie leży pierwsza stolica Polski? „W Gnieźnie!” – odpowie każdy pilny uczeń klasy 4. Jednak podręczniki upraszczają to, co wiedzą na ten temat historycy. Część z nich uważa, że ważniejszy był gród w Poznaniu. Trudno to rozsądzić, ponieważ z okresu pierwszych Piastów nie zachowały się kroniki i więcej o ich kraju mówią nam ślady zapisane w ziemi i kamieniu, jak grodziska czy kościoły.

Zarówno w Gnieźnie na Wzgórzu Lecha, jak i na Ostrowie Tumskim w Poznaniu powstały pierwsze katedry. Poznańska jest starsza (pochodzi z 968 r.) i to w niej pochowani są Mieszko I i Bolesław Chrobry. Z kolei w Gnieźnie spoczywają relikwie św. Wojciecha, pierwszego polskiego męczennika. To do nich pielgrzymował cesarz Otton III w 1000 r., a jego spotkanie z księciem Bolesławem przeszło do historii jako Zjazd Gnieźnieński.

Nieopodal w Muzeum Początków Państwa Polskiego wśród zebranych pamiątek z czasów piastowskich znajduje się wybity z tej okazji denar z inskrypcją „Gnezdun Civitas” (Państwo Gnieźnieńskie), co sugeruje stołeczną rolę Gniezna.

Obie katedry mają dziś wygląd gotycki, jednak w ich podziemiach znajdziemy relikty romańskich świątyń wybudowanych ponad 1000 lat temu.

Grody na Szlaku Piastowskim

Na przełomie X i XI wieku podstawę państwowości stanowiły grody zakładane na wzgórzach lub nad wodami (miasta i zamki zaczną powstawać trzy wieki później). Głównym budulcem było drewno, stąd też niewiele z tych osad przetrwało do dzisiejszych czasów, a o tym, jak wyglądały i funkcjonowały, dowiadujemy się dzięki archeologom.

W Gieczu na postawie ich badań zrekonstuowano wczesnopiastowskie domostwa, a budynek muzeum w Grzybowie przypomina bramę strzegącą wejścia do niegdysiejszego grodu.

Z kolei na Ostrowie Tumskim w Poznaniu archeologom udało się odsłonić autentyczny fragment wału obronnego, na widok którego w 1005 r. król niemiecki Henryk II porzucił plan zdobycia Poznania. Jak wysoki był ten wał, można zobaczyć na własne oczy w Rezerwacie Archeologicznym „Genius Loci”.

Gdzie odbył się Chrzest Polski?

Tak naprawdę w państwie pierwszych Piastów stolica była tam, gdzie przebywał władca, a ten nieustannie podróżował po kraju. Pretendować do tytułu stołecznego grodu mogą więc również Giecz, Grzybowo i Ostrów Lednicki. W ostatnim z nich, na wyspie na jeziorze Lednica, osadnictwo zupełnie zanikło i dlatego najlepiej zachowały się tu ślady wczesnopiastowskiego grodu. Wciąż widoczny jest wał obronny, a w jego wnętrzu oglądać można pozostałości książęcego pallatium i kościoła.

Bardzo ważnym znaleziskiem na Szlaku Piastowskim są też baptysteria, czyli baseny chrzcielne (wówczas obrzęd chrztu polegał na zanurzeniu całego ciała). Wielu badaczy uważa, że w sytuacji, gdy Gniezno było silnym ośrodkiem kultu pogańskiego, to właśnie Ostrów Lednicki został wybrany przez księcia Mieszka na miejsce przyjęcia chrztu w Wielką Sobotę 966 r.

Po powrocie na stały ląd warto w Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy obejrzeć znaleziska z wyspy – broń i przedmioty użytku codziennego.

Gród w Biskupinie

Ulubiony cel wielu wycieczek szkolnych właśnie jednej z nich zawdzięcza swoje drugie życie. W 1933 r. miejscowy nauczyciel, prowadząc grupę uczniów, zauważył zatopione w Jeziorze Biskupińskim dziwne, drewniane konstrukcje. Okazały się one częścią starożytnego grodu zamieszkanego już kilka wieków przed naszą erą. Odkrycie było przełomem w polskiej archeologii, dlatego na podstawie wykopalisk, zrekonstruowano tu część osady. Na półwyspie odnaleziono też znacznie młodsze ślady wioski z czasów piastowskich, którą odtworzono dla odwiedzających, dlatego również Biskupin znajduje się na Szlaku Piastowskim.

Historia Szlaku Piastowskiego

Szlak Piastowski należy do najstarszych i najliczniej odwiedzanych tras w Polsce, turyści chętnie odwiedzają go przynajmniej od XIX wieku. Usytuowane wzdłuż niego zabytki są pamiątką czasów piastowskich, które najliczniej zachowały się na obszarze zachodniej Polski.

W 2012 roku Szlak Piastowski został wyróżniony certyfikatem Polskiej Organizacji Turystycznej (POT), która co roku tworzy listę najciekawszych atrakcji w Polsce.

IV-VI w. Słowianie zasiedlają tereny dzisiejszej Polski.

920-920 Piastowie opanowują Wielkopolskę i wznoszą grody w Gnieźnie, Poznaniu, Lednicy, Grzybowie i Gieczu.

966 Książę Mieszko I wraz z dworem przyjmuje chrześcijaństwo.

1025 – Koronacja Bolesława Chrobrego – państwo Piastów królestwem.

Lata 30. XI w. Upadek państwa i zniszczenie grodów Wielkopolski – Kazimierz Odnowiciel przenosi stolicę do Krakowa.

1933 – Odkrycie osady w Biskupinie.

1960 – Powstanie Szlaku Piastowskiego.