Kirgistan: Zjadłem oko barana

Jak Breżniew chciał wysadzić góry Pamiru

Jadę rowerem wzdłuż granicy z Afganistanem. Rzeka Ab-i-Panj jest naturalną granicą. Po drugiej stronie słychać wybuchy. „Amerykanie drogi budują”, mówi brodaty mężczyzna w turbanie. Znalazłem się na drodze między Khorg a Murghab. Na granicy tadżycko-kirgiskiej odprawia mnie wopista, na klamrze jego paska nadal widnieją sierp i młot. Po lewej stronie wznosi się siedmiotysięczny Pik Lenina. Góry Pamiru są olbrzymie. Niegdyś Breżniew planował ich wysadzenie, by z tutejszych lodowców popłynęła woda na pustynne pola bawełny. Ostatecznie nie doszło to do skutku. Wystraszono się światowej reakcji. Były też obawy, że wody z lodowców zatopią większość rejonów ZSRR.

Smak baraniego oka

Czabani – pasterze przemieszczają się po zielonych stepach Kirgizji wraz ze swoim domem – jurtą. Rozstawiają je zazwyczaj na granicy wysokich gór, w pobliżu rwących rzek. „Wejdź, zjedz”, zaprasza do środka jurty podpity mężczyzna. W Kirgizji pije się więcej niż w Rosji. Wnętrze przenośnego domu składa się z jednej izby, która jest kuchnią, jadalnią, sypialnią. Na środku stoi żelazny piecyk. W jurcie mieszka zwykle jedna rodzina. Trafiłem na ucztę. Syn wrócił z odbytej służby wojskowej. Właśnie ubito barana, co dzieje się w wyjątkowych okolicznościach. Zeszli się wszyscy z pobliskich jurt rozstawionych kilkanaście kilometrów od siebie. Kirgizi nie lubią bliskich sąsiadów. W czasie uczty jeden z mężczyzn podaje mi ugotowaną głowę barana. Muszę zjeść mózg. Gospodarz wydłubuje oko, które jest wielkości moreli. „Spróbuj”, zachęcają wszyscy. „Drugie oko zjada gość”. Tłumaczenia, że mam problemy z żołądkiem, na nic się zdają. W taki sposób zawiązuje się przyjaźń – to stary zwyczaj tutejszych Kirgizów. Znał go również podróżnik minionej epoki Marco Polo. Delikatnie przeżuwam, zagryzam kawałkiem chleba. Popijam kozim jogurtem. Podchodzi mi to wszystko do gardła, ale daję radę.

Złote runo na bazarze

Im dalej na południe, tym mniej jurt. Ryszard Kapuściński już znacznie wcześniej dostrzegł, że „Kirgiz zszedł z konia”. Współcześni nomadzi tylko latem wędrują. Przesiedli się do samochodu. Barany już nie kategoryzują społeczeństwa. Kiedyś baran kosztował 160 rubli, nowy dom kosztował 16 baranów. Azja Centralna się zmieniła. Jedwabny Szlak przestaje być mistyczną trasą. Staje się nowoczesną betonową drogą do Europy. Sprowadza się nią między innymi luksusowe samochody. Po przemierzeniu 2,5 tys. km przez Uzbekistan, Tadżykistan i Kirgistan kończę swoją podróż. Zatrzymuję się na bazarze w Osh. To właśnie z takich bazarów wyruszały karawany. Tutaj jak zawsze jest gwarno. Czas się zatrzymał. „Co chcesz, bracie, kupić? Złoto, srebro? Może złote runo?”. Uśmiecha się sprzedający Kirgiz. „Tylko sto dolarów". Kiwam głową z niedowierzaniem.

Wyprawa rowerowa przez Uzbekistan - zobacz TUTAJ

Wyprawa rowerowa przez Tadżykistan [cz.1 - Kamaz na ratunek] czytaj TUTAJ

Wyprawa rowerowa przez Tadżykistan [cz.2 - Jak kupowałem posag dla panny młodej] czytaj TUTAJ