Piza to nie tylko Krzywa Wieża. Ciekawe miejsca w jednym z najpiękniejszych miast Toskanii

Piza nabrała znaczenia jako miasto rzymskie, głównie dzięki swojemu portowi. Około roku 1000 stała się wolnym miastem i rozciągnęła swe wpływy na Sycylię i Sardynię. Jednak już w 1284 r. pokonana przez Genuę utraciła swe znaczenie. Miasto dostało się w strefę wpływów Florencji. Później weszło w skład Wielkiego Księstwa Toskanii, a w 1860 r. zostało włączone do Królestwa Włoch. Dziś Piza jest nie tylko starym, zabytkowym miastem, ale także siedzibą uniwersytetu o bardzo bogatych tradycjach oraz miejscem narodzin Galileusza.

Pole Cudów: przewodnik po Placu Katedralnym

Tutejszy Plac Katedralny (Piazza del Duomo) zwany jest z powodu swego niezaprzeczalnego uroku Campo dei Miracoli, czyli Polem Cudów. W 1987 r. został wpisany na Listę UNESCO. Rzeczywiście, znajdujące się na nim budowle mają niepowtarzalny charakter. Romańska  katedra została wybudowana na przełomie XI i XII w. Początkowo pracami kierował Buschetto, potem zastąpił go Rainaldo, którego dziełem jest też fasada z czterema rzędami arkad, które ciągną się także po bokach katedry. Pięcionawowe wnętrze katedry z trzynawowym transeptem i emporami jest niepowtarzalnym połączeniem architektury wczesnochrześcijańskiej (bizantyjskiej) z elementami zapożyczonymi ze sztuki islamu. W lewej części transeptu znajduje się natomiast grobowiec cesarza Henryka VII (zmarłego na malarię w 1313 r. w czasie podróży do Rzymu na koronację), wyrzeźbiony przez Tina da Camaino, ucznia Giovanniego Pisana. Oprócz postaci leżącego imperatora widoczne są na nim postaci apostołów.

Obok katedry znajduje się baptysterium, którego budowę rozpoczęto w 1152 r. na podstawie projektu Diotisalviego. Zewnętrzne dekoracje gotyckie zostały dodane później, po 1260 r. Portal zwrócony w stronę katedry jest bogato zdobiony płaskorzeźbami przedstawiającymi prace wykonywane podczas poszczególnych miesięcy oraz dyskutujących apostołów (XII w.).

Krzywa Wieża w Pizie

Najbardziej znaną budowlą Pizy, a jednocześnie jej symbolem, jest oczywiście tzw. Krzywa Wieża - Torre Pendente czyli po prostu dzwonnica, której budowa trwała od 1173 do 1350 r. Już w krótkim czasie po wzniesieniu pierwszych trzech poziomów wieża zaczęła się lekko przechylać. Próbowano zatrzymać ten proces na różne sposoby, m.in. stosując na wyższych poziomach różną wysokość kolumn, stąd też po stronie południowej są one wyższe niż po stronie północnej.

Dopiero w połowie XIV w. Tommaso Pisano zakończył budowę siódmego, ostatniego poziomu, doprowadzając tym samym dzieło do końca. Wieża chyliła się jednak coraz bardziej i dopiero ostatnio udało się ten proces zahamować.

Pizańska dzwonnica jest jednak unikatowa nie tylko ze względu na swe skrzywienie, ale przede wszystkim na oryginalną konstrukcję architektoniczną, nie spotykaną w innych miastach Toskanii.

Po północnej stronie Campo dei Miracoli położony jest cmentarz Camposanto Monumentale, jedna z najoryginalniejszych budowli gotyckich w całej Toskanii. W 1278 r. Giovanni di Simone rozpoczął budowę nowego cmentarza, który przyjął formę wydłużonych krużganków z wewnętrznym dziedzińcem porośniętym trawą i otoczonym podcieniami. Z zewnątrz, ze swym rzędem ślepych arkad i prostym portalem wejściowym, sprawia on niepozorne wrażenie, wewnątrz imponuje jednak przede wszystkim swoją harmonią i rozmiarami: 126 m długości i 52 m szerokości. Można tu zobaczyć liczne freski, m.in. XIV-wieczny cykl Triumf Śmierci. Przy Campo dei Miracoli znajduje się też  Museo dell’Opera del Duomo , w którym zgromadzono liczne rzeźby, m.in. pochodzące z fasady katedry, jak np. Madonna del Colloquio czy Św. Jan Ewangelista Giovanniego Pisana.

Piazza dei Cavalieri – dawne centrum Pizy

Piazza dei Cavalieri, która stanowiła centrum republikańskiej Pizy, została w XVI w. przebudowana przez Vasariego. Od wschodu plac ogranicza XVI-wieczny kościół Santo Stefano dei Cavalieri. Obok znajduje się Palazzo dei Cavalieri – dawny Palazzo Comunale, który w XVI w. stał się siedzibą utworzonego właśnie Zakonu Rycerzy św. Stefana. Jego schody pochodzą z 1810 r., kiedy to budynek stał się siedzibą założonego przez Napoleona uniwersytetu, dzisiejszej Scuola Normale Superiore (czyli liceum). Stojący przy tym samym placu Palazzo dell’Orologio powstał dzięki połączeniu dwóch przedzielonych niegdyś ulicą wież mieszkalnych; pokrywają go interesujące dekoracje sgraffitowe.

Piza, Uniwersytet na Piazza dei Cavalieri, fot. shuterstock.com

Zabytki Pizy, które warto zobaczyć

Do najciekawszych zabytków Pizy należy też stojący nad brzegiem Arno (przy Lungarno Gambacorti) kościół Santa Maria della Spina. To prawdziwe arcydzieło architektury gotyckiej powstało w latach 1323–60 na miejscu oratorium. Przechowywana jest w nim relikwia przywieziona przez pewnego pizańczyka z Ziemi Świętej: cierń z korony Chrystusowej; stąd też pochodzi nazwa kościoła (wł. spina – kolec). Szczególne wrażenie robi fasada, wyraźnie podzielona na dwie części, połączone w górze za pomocą trzeciego szczytu. W samym centrum fasady znajduje się rzeźba przedstawiająca Madonnę z Dzieciątkiem i dwoma aniołami, przypisywana Giovanniemu Pisanowi.

W byłym klasztorze położonym na brzegu Arno, przy Piazza San Matteo in Soarta, mieści się obecnie Museo Nazionale di San Matteo. Można w nim podziwiać przede wszystkim liczne dzieła Giovanniego Pisana, rzeźby Nicoli Pisana i Arnolfa del Cambio, piękny poliptyk Simona Martiniego Madonna z Dzieciątkiem i świętymi. Poza tym są tu inne dzieła XIV-wiecznych malarzy pizańskich, a także malarstwo XV- i XVI-wieczne.

Ciekawym i zupełnie innego rodzaju obiektem jest charakterystyczny, kolorowy mural Kitha Harringa znajdujący się na jednym z budynków w okolicy Piazza Sant’Antonio (przy dworcu autobusowym).

Więcej o Toskanii przeczytacie w przewodniku wydawnictwa Bezdroża.